پوکی استخوان موجب ضعیف و شکننده شدن استخوانها میشود – آنقدر شکننده که سقوط یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه کردن میتواند باعث شکستگی شود. شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان بیشتر در ناحیهی لگن، مچ دست یا ستون فقرات اتفاق میافتد.
استخوان یک بافت زنده است که دائماً در حال شکسته شدن و جایگزینی است. پوکی استخوان زمانی رخ میدهد که تولید استخوان جدید با از دست رفتن استخوان قدیمی همگام نباشد.
پوکی استخوان بر مردان و زنان از تمام نژادها تأثیر میگذارد. اما زنان سفیدپوست و آسیایی، به ویژه زنان مسن که یائسگی را پشت سر گذاشتهاند، در معرض بیشترین خطر هستند. داروها، رژیم غذایی سالم و ورزشهای تحمل وزن میتوانند به جلوگیری از تحلیل استخوان یا تقویت استخوانهای ضعیف کمک کنند.
علائم
به طور معمول در مراحل اولیهی تحلیل استخوان هیچ علامتی وجود ندارد. اما هنگامی که استخوانهای شما در اثر پوکی استخوان ضعیف شده باشد، ممکن است علائم و نشانههایی داشته باشید که عبارتند از:
درد کمر، ناشی از شکستگی یا فروپاشی استخوان در ستون فقرات.
کاهش قد در طول زمان.
خمیدگی بدن.
استخوانی که بسیار راحتتر از حد انتظار میشکند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر یائسگی زودرس را پشت سر گذاشتهاید یا چندین ماه متوالی کورتیکواستروئید مصرف کردهاید، یا اگر یکی از والدین شما دچار شکستگی لگن شده است، ممکن است بخواهید در مورد پوکی استخوان با پزشک متخصص طب فیزیکی خود مشورت کنید.
استخوانهای شما در یک حالت تجدید مداوم هستند – استخوان جدید ساخته میشود و استخوان قدیمی شکسته میشود. وقتی جوان هستید، بدن شما استخوان جدید را سریعتر از استخوان قدیمی میسازد و تراکم استخوان شما افزایش مییابد. پس از اوایل دههی 20، این روند کند میشود و اکثر مردم تا 30 سالگی به حداکثر تراکم استخوان خود میرسند. با افزایش سن، تراکم استخوان سریعتر از زمانی که ایجاد میشود، از دست میرود.
احتمال ابتلای شما به پوکی استخوان تا حدی به میزان تراکم استخوانی که در جوانی به دست آوردهاید بستگی دارد. حداکثر تراکم استخوان تا حدی ارثی است و همچنین در گروههای قومی مختلف متفاوت است. هرچه حداکثر تراکم استخوان شما بیشتر باشد، استخوان بیشتری در “بانک” دارید و با افزایش سن احتمال ابتلای شما به پوکی استخوان کمتر است.
عوامل خطر پوکی استخوان
عوامل متعددی میتوانند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند – از جمله سن، نژاد، سبک زندگی و شرایط و درمانهای پزشکی شما.
خطرات غیرقابل تغییر پوکی استخوان
برخی از عوامل خطر برای پوکی استخوان خارج از کنترل شما هستند، از جمله:
جنسیت شما. زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
سن. هر چه سن شما بیشتر باشد، خطر ابتلا به پوکی استخوان شما بیشتر است.
نژاد. اگر سفیدپوست یا آسیاییتبار هستید، بیشترین خطر ابتلا به پوکی استخوان را دارید.
سابقهی خانوادگی. داشتن پدر یا خواهری که پوکی استخوان دارد، شما را در معرض خطر بیشتری قرار میدهد، به خصوص اگر مادر یا پدر شما دچار شکستگی لگن شده باشد.
اندازهی اسکلت بدن. مردان و زنانی که اسکلت کوچکی دارند، تمایل به داشتن خطر بیشتر دارند زیرا ممکن است با افزایش سن، استخوان کمتری برای استفاده داشته باشند.
سطح هورمون
پوکی استخوان در افرادی که هورمونهای خاصی در بدنشان زیاد یا کم است، شایعتر است. نمونهها عبارتند از:
هورمونهای جنسی. کاهش سطح هورمونهای جنسی تمایل به ضعیف کردن استخوان دارد. کاهش سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی یکی از قویترین عوامل خطر برای ابتلا به پوکی استخوان است. درمانهای سرطان پروستات که سطح تستوسترون را در مردان کاهش میدهد و درمانهای سرطان سینه که سطح استروژن را در زنان کاهش میدهد، احتمالاً باعث تسریع تحلیل استخوان میشود.
مشکلات تیروئید. هورمون تیروئید بیش از حد میتواند باعث تحلیل استخوان شود. این میتواند زمانی رخ دهد که تیروئید شما بیش از حد فعال باشد یا اگر برای درمان تیروئید کمکار، داروی هورمون تیروئید بیش از حد مصرف کنید.
غدد دیگر. پوکی استخوان همچنین با بیش فعالی غدد پاراتیروئید و آدرنال مرتبط است.
عوامل غذایی
پوکی استخوان در افرادی که موارد زیر را دارند بیشتر اتفاق میافتد:
دریافت کم کلسیم. کمبود کلسیم در طول زندگی در ایجاد پوکی استخوان نقش دارد. دریافت کم کلسیم به کاهش تراکم استخوان، تحلیل زودرس استخوان و افزایش خطر شکستگی کمک میکند.
اختلالات خوردن. محدود کردن شدید مصرف غذا و کمبود وزن، استخوان را در مردان و زنان ضعیف میکند.
جراحی دستگاه گوارش. جراحی برای کاهش اندازه معده یا برداشتن بخشی از روده، میزان سطح موجود برای جذب مواد مغذی، از جمله کلسیم را محدود میکند. این جراحیها شامل مواردی است که به شما در کاهش وزن و سایر اختلالات دستگاه گوارش کمک میکند.
استروئیدها و سایر داروها
مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئیدی خوراکی یا تزریقی، مانند پردنیزون و کورتیزون، در روند بازسازی استخوان اختلال ایجاد میکند. پوکی استخوان همچنین با داروهایی که برای مبارزه یا پیشگیری استفاده میشود مرتبط است:
تشنج.
رفلاکس معده.
سرطان.
رد پیوند.
مشکلات پزشکی پوکی استخوان
خطر پوکی استخوان در افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند، از جمله موارد زیر، بیشتر است:
بیماری سلیاک.
بیماری التهابی روده.
بیماری کلیه یا کبد.
سرطان.
میلوم چندگانه.
آرتریت روماتوئید.
انتخابهای سبک زندگی پوکی استخوان
برخی از عادتهای بد میتوانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند. نمونهها عبارتند از:
سبک زندگی بیتحرک. افرادی که زمان زیادی را صرف نشستن میکنند، نسبت به افرادی که فعالتر هستند، خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان دارند. هر گونه ورزش تحمل وزن و فعالیتهایی که تعادل و وضعیت بدنی خوب را ارتقا میدهند برای استخوانهای شما مفید است، اما به نظر میرسد پیادهروی، دویدن، پریدن، رقصیدن و وزنهبرداری به ویژه مفید است.
مصرف بیش از حد الکل. مصرف منظم بیش از دو نوشیدنی الکلی در روز خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهد.
مصرف دخانیات. نقش دقیق دخانیات در پوکی استخوان مشخص نیست، اما نشان داده شده است که مصرف دخانیات به ضعیف شدن استخوانها کمک میکند.
عوارض پوکی استخوان
شکستگی استخوان، به ویژه در ستون فقرات یا لگن، جدیترین عوارض پوکی استخوان است. شکستگیهای لگن اغلب ناشی از سقوط است و میتواند منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در سال اول پس از آسیب شود.
در برخی موارد، شکستگی استخوان در ستون فقرات حتی در صورت عدم سقوط نیز ممکن است رخ دهد. استخوانهایی که ستون فقرات شما را تشکیل میدهند، به نام مهرهها، میتوانند تا حدی ضعیف شوند که فرو بریزند، که میتواند منجر به کمردرد، کاهش قد و وضعیت خمیده به جلو شود.
پیشگیری
تغذیهی خوب و ورزش منظم برای حفظ سلامت استخوانهای شما در طول زندگی ضروری است.
کلسیم
مردان و زنان بین 18 تا 50 سال به 1000 میلیگرم کلسیم در روز نیاز دارند. این مقدار روزانه با رسیدن زنان به 50 سالگی و مردان به 70 سالگی به 1200 میلیگرم افزایش مییابد.
منابع خوب کلسیم عبارتند از:
محصولات لبنی کم چرب.
سبزیجات برگ سبز تیره.
ماهی قزل آلا یا ساردین کنسرو شده با استخوان.
محصولات سویا، مانند توفو.
غلات و آب پرتقال غنی شده با کلسیم.
اگر دریافت کلسیم کافی از رژیم غذایی برای شما دشوار است، مصرف مکملهای کلسیم را در نظر بگیرید. با این حال، کلسیم بیش از حد با سنگ کلیه مرتبط است. اگرچه هنوز مشخص نشده است، برخی از کارشناسان معتقدند که کلسیم بیش از حد، به ویژه در مکملها، میتواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
دکتر عباس دقاق زاده: متخصص طب فیزیکی وتوانبخشی، مفاصل،دیسک وستون فقرات
ویزیت حضوری (تهران) وآنلاین
دریافت نوبت (ویزیت آنلاین و حضوری تهران) از طریق پیام متنی در واتساپ یا روبیکا :09374715665
تماس تلفنی واس ام اس پاسخ داده نمیشود